Avokati Gylsen Zhllima ka publikuar një analizë të thellë ligjore mbi procedurat e shkarkimit të organeve të qeverisjes vendore, duke theksuar garancitë kushtetuese të parashikuara në nenin 115 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.
Sipas Zhllimës, Kushtetuta ofron mbrojtje të veçantë për organet e zgjedhura të qeverisjes vendore, për të garantuar autonominë e tyre dhe për të parandaluar abuzimet politike.
Neni 115/2 parashikon të drejtën e këtyre organeve për të ankimuar drejtpërdrejt në Gjykatën Kushtetuese vendimet e Këshillit të Ministrave për shkarkimin ose shpërndarjen e tyre, si përjashtim nga rregulli i përgjithshëm që kufizon Gjykatën në shqyrtimin e akteve normative.
“Gjykata Kushtetuese është organi i vetëm që shqyrton ankesën e organit të qeverisjes vendore, duke analizuar si faktet, ashtu edhe interpretimin dhe zbatimin e ligjit material e procedural,” shpjegon Zhllima.
Ai shton se Gjykata respekton standardet e një procesi të rregullt ligjor, duke i dhënë palës kërkuese mundësinë të paraqesë prova dhe argumente.
Zhllima thekson se në procesin gjyqësor, palët kanë detyrime të qarta procedurale: Pala kërkuese (p.sh., kryetari i shkarkuar) duhet të argumentojë karakterin antikushtetues të vendimit të shkarkimit.
Pala e interesuar (Këshilli i Ministrave ose Presidenca) duhet të dëshmojë se veprimet ose mosveprimet e organit përbëjnë shkelje të rënda të Kushtetutës ose ligjeve, të mbështetura në prova konkrete.
Një garanci kyçe, sipas nenit 115/2, është pezullimi automatik i efekteve të vendimit të shkarkimit deri në vendimin përfundimtar të Gjykatës Kushtetuese.
“Kjo dispozitë është një mbrojtje e rëndësishme kundër abuzimeve politike, duke siguruar që mandati i zgjedhur të mos cenohet pa një shqyrtim të plotë,” vëren Zhllima.
Bazuar në nenin 115/1, Këshilli i Ministrave mund të shkarkojë një organ vendor vetëm për shkelje të rënda të Kushtetutës ose ligjeve.
Zhllima nënvizon se kjo masë është ekstreme dhe kërkon një vlerësim të kujdesshëm të disa faktorëve, të përcaktuara nga jurisprudenca e Gjykatës Kushtetuese:
Rëndësia e ligjit të shkelur.
Pasojat e shkeljes.
Kohëzgjatja e pasojave.
Qëndrimi subjektiv i personit ndaj shkeljes (p.sh., qëllim i paramenduar apo neglizhencë).
“Shkarkimi duhet të bazohet në prova të qarta dhe jo në interpretime arbitrare. Gjykata Kushtetuese heton çështjen në themel, ashtu si një gjykatë e zakonshme, për të vlerësuar nëse shkelja është e rëndë dhe i atribuohet drejtpërdrejt organit,” shpjegon Zhllima.
Analiza e Zhllima vjen në një kohë kur çështja e shkarkimit të Erion Veliajt ka krijuar tensione të forta institucionale.
Më 25 shtator 2025, Këshilli i Ministrave shkarkoi Veliajn, bazuar në mosparaqitjen e tij në detyrë për më shumë se tre muaj, për shkak të paraburgimit të tij që nga 10 shkurti 2025 për dyshime korrupsioni.
Veliaj ankimoi vendimin në Gjykatën Kushtetuese, duke argumentuar se mungesa e tij nuk përbën shkelje të rëndë dhe se vendimi është antikushtetues.
Presidenti Bajram Begaj, më 1 tetor, dekretoi zgjedhje të parakohshme për 9 nëntor, duke injoruar pezullimin automatik të shkarkimit sipas nenit 115/2.
Më 9 tetor, Gjykata Kushtetuese pezulloi dekretin presidencial, duke konfirmuar se Veliaj mbetet kryetar bashkie në detyrë deri në vendimin përfundimtar të 31 tetorit.
Presidenca, në një “mbrojtje ligjore” të shpërndarë më 15 tetor, kundërshton pezullimin dhe kërkon që Gjykata të deklarojë moskompetencën për dekretin e saj, të rrëzojë ankimin e Veliajt dhe të caktojë zgjedhje të reja.
Kjo ka nxitur kritika të forta, me disa përdorues në X që e quajnë veprimin e Presidentit një shkelje të hapur të Kushtetutës.
Deklarata e plotë e Zhllimës: Në rastin e shkarkimit nga detyra të organit të qeverisjes vendore, kushtetutëbërësi, në mënyrë që t’u japë garanci më të mëdha në ushtrimin e detyrës këtyre organeve, në nenin 115/2 të Kushtetutës ka parashikuar të drejtën e tyre për t’u ankuar drejtpërdrejt në Gjykatën Kushtetuese, si një përjashtim nga rregulli i përgjithshëm, sipas të cilit Gjykata shqyrton drejtpërdrejt vetëm kushtetutshmërinë e akteve me karakter normativ.
Gjykata, si organi i vetëm që shqyrton ankesën e organit të qeverisjes vendore, e bën këtë shqyrtim si nga pikëpamja e faktit, ashtu dhe nga pikëpamja e interpretimit dhe zbatimit të ligjit material e procedural dhe, duke respektuar standardet e një procesi të drejtë ligjor, i krijon kërkuesit mundësinë e mbrojtjes nëpërmjet paraqitjes së provave dhe argumenteve të veta. Në këtë gjykim, secila nga palët ka detyrimet e veta procedurale.
Pala kërkuese ka detyrimin të argumentojë karakterin antikushtetues të vendimit, ndërsa pala e interesuar ka detyrimin të përcaktojë veprimet ose mosveprimet që përbëjnë shkelje të rëndë të Kushtetutës dhe ligjeve. Në kuptim të garantimit të një procesi të rregullt ligjor, Gjykata vlerëson se një garanci tjetër për organin e qeverisjes vendore është edhe parashikimi, në po këtë dispozitë kushtetuese, për pezullimin e efekteve të vendimit të shkarkimit/shpërndarjes deri në marrjen e një vendimi përfundimtar nga ana e kësaj Gjykate.
Bazuar në nenin 115, pikat 2 dhe 3, të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese është organi që shqyrton ankimin kundër vendimit të Këshillit të Ministrave për shkarkimin ose shpërndarjen e organit të qeverisjes vendore.
Gjykata është shprehur se një gjykim, i cili ka për objekt shkarkimin nga detyra të organeve të qeverisjes vendore, është gjykim në themel i kërkesës dhe ajo, si organ kontrolli, për të çmuar shkeljen e rëndë të Kushtetutës apo ligjit, heton dhe gjykon në themel çështjen, ashtu siç do të vepronte një gjykatë e sistemit gjyqësor të zakonshëm.
Bazuar në nenin 115, pika 1, të Kushtetutës, Këshilli i Ministrave mund të shkarkojë organin e zgjedhur drejtpërdrejt të njësisë qeverisëse vendore, për shkelje të rënda të Kushtetutës ose të ligjeve.
Gjykata vlerëson se, për shkak të kompetencave mjaft të gjera që u janë dhënë organeve të zgjedhura drejtpërdrejt të qeverisjes vendore, bartësve të këtyre funksioneve u njihet edhe një përgjegjësi po aq e madhe.
Shkarkimi nga detyra apo shpërndarja e organeve të qeverisjes vendore është shprehje e kontrollit që ushtrohet mbi këto organe dhe, në këtë kuptim, neni 115 i Kushtetutës kërkon ekzistencën e shkeljeve që jo vetëm të konsiderohen të rënda, por edhe që t’i ngarkohen drejtpërdrejt organit të shkarkuar/shpërndarë.
Duke qenë se shkarkimi/shpërndarja e organeve të zgjedhura të qeverisjes vendore është një masë ekstreme e procedurave të kontrollit, ajo duhet të merret pas një vlerësimi të kujdesshëm të disa elementeve, të elaboruara në jurisprudencën e kësaj Gjykate, sipas së cilës kuptimi i saktë dhe i drejtë i konceptit shkelje e rëndë e ligjit vlerësohet në tërësinë e tij nga disa faktorë, të cilët kanë të bëjnë me rëndësinë e ligjit të shkelur, pasojat e ardhura nga shkelja e tij, kohëvazhdimin e këtyre pasojave, si dhe vetë qëndrimin subjektiv që mban personi konkret ndaj shkeljes së kryer.
